Czego spodziewać się po pogodzie we wrześniu?

Na tle ostatnich kilkudziesięciu lat wrzesień, będący miesiącem granicznym między latem a jesienią, przynosił najróżniejsze typy pogody. Bywało upalnie, ale też mroźno, raz padało bez końca, a innym razem wysychały rzeki.

Co mówią statystyki? Najcieplej jest na zachodzie kraju, zwłaszcza w województwie lubuskim, gdzie średnia temperatura miesięczna przekracza 14 stopni C. Wrzesień najzimniejszy jest natomiast na Suwalszczyźnie i terenach górzystych, gdzie średnia temperatura nie przekracza 12 stopni C.

Różnica nie wydaje się duża, ale jeśli weźmiemy pod uwagę temperatury minimalne, to na północnym wschodzie jest o ponad 5 stopni C chłodniej niż na zachodzie kraju. To właśnie chłodnymi nocami i porankami wrzesień najbardziej zaznacza się w najzimniejszych regionach Polski.

Ostatnio mieliśmy sporo ciepłych wrześni lub tych pozostających w granicach normy wieloletniej. Bardzo ciepły wrzesień panował ostatnio w latach 2011, 2009 i 2005. Najcieplejszym okazał się ten z 2006 i 1999 roku.

Lekko chłodny wrzesień mieliśmy w 2010 i 2008 roku, a wyraźnie chłodniejszy w 2001 i 2000 roku. Najzimniejszy wrzesień ostatnich wielu lat wystąpił w 1996 roku i pod względem temperatury bardziej przypominał październik.

Myli się ten, kto myśli, że we wrześniu nie ma szans na upał. Prawie we wszystkich regionach kraju odnotowano w cieniu co najmniej 30 stopni C. Większość rekordów padła pamiętnego 18 września 1975 roku, który był jednym z najgorętszych dni tego miesiąca w dziejach pomiarów.

Rekord ogólnokrajowy należy do Piły w woj. wielkopolskim, gdzie zmierzono 34,7 stopnia C. W zaokrągleniu 35 stopni C było też w Poznaniu, a 34 stopnie C w Gdańsku. Potencjalnie możliwe jest wystąpienie upału aż do ostatnich dni miesiąca, szczególnie na zachodzie i południu kraju.

Jednak innym razem wrzesień dał się też poznać, jako miesiąc zimny, a nawet mroźny. 28 września 1977 roku odnotowano najniższą temperaturę w skali całego kraju. W Zamościu w woj. lubelskim było rano minus 6 stopni C.

Przymrozki pojawiły się wówczas w większości regionów kraju. Minus 4 stopnie C odnotowano w Lublinie i Kielcach, a minus 3 stopnie C w Białymstoku, Suwałkach i Toruniu.

Co ciekawe ujemnej temperatury na wysokości klatki meteorologicznej (2 metry) od 1975 roku nie notowano na przeważającym obszarze wybrzeża oraz na Ziemi Lubuskiej. Jednak podczas Małej Epoki Lodowej zdarzały się znacznie większe mrozy, a nawet opady śniegu.

Dzienniki meteorologiczne prowadzone przez Niemców wspominają o wyjątkowo wczesnej pokrywie śnieżnej na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku.

W 1906 roku śnieg miał sypać na ziemiach polskich już w ostatnich dniach września. Od tamtego czasu średnia temperatura tego miesiąca podniosła się na tyle, że powtórka nam nie grozi, przynajmniej do nadejścia ochłodzenia klimatu. Możliwe są jednak opady gradu, krupy śnieżnej lub deszczu ze śniegiem, ale przy dodatniej temperaturze.

Jeszcze jeden czynnik pogodowy bywa, ale nie zawsze, dokuczliwy we wrześniu. To oczywiście deszcz, którego na tle wielolecia najwięcej spadało na środkowym i wschodnim Pomorzu i wybrzeżu oraz na terenach górzystych Karpat. Średnia suma opadów przekracza tam 70 mm.

A jaki będzie tegoroczny wrzesień? Zmienny. Będą zarówno dni bardzo ciepłe, wręcz gorące, jak i chłodne. Podobnie będzie z opadami, raz będzie ich więcej, a innym razem będziemy narzekać, że znów robi się sucho.

Dobra wiadomość jest taka, że jeszcze w tym tygodniu na termometrach miejscami ujrzymy ponad 25 stopni C.