Nowe muzeum w dawnym mieszkaniu Józefa Piłsudskiego

Łódzki epizod w biografii Józefa Piłsudskiego jest niezwykle barwny i znaczący. To właśnie wtedy zaczęła się budować legenda przyszłego Naczelnika Państwa. O tej części historii Józefa Piłsudskiego i związanych z nią wydarzeniach opowie ekspozycja oddziału Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, która powstaje w dawnym mieszkaniu Józefa i Marii Piłsudskich przy ulicy Wschodniej 19. W trakcie ostatnich kilku lat mieszkanie Józefa Piłsudskiego zostało podzielone na kilka mniejszych. W ubiegłym roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego kupiło siedem lokali w kamienicy przy ul. Wschodniej 19. Przeznaczyło na ten cel przeszło 1,4 mln złotych. Dawne mieszkanie małżeństwa Piłsudskich jeszcze przed II wojną światową było izbą pamięci – teraz stało się oddziałem Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

WIĘCEJ O ŁÓDZKIEJ KULTURZE PRZECZYTASZ TU:

– Oddział tworzony jest w miejscu historycznym, gdzie był drukowany „Robotnik” i gdzie aresztowano Józefa i Marię Piłsudskich –
podkreśla prof. Piotr Gliński.

– Była tutaj izba pamięci z pamiątkami po Józefie Piłsudskim, później wybuchła wojna, a w czasach PRL miejsce to ostatecznie
zdewastowano i podzielono na kilka lokali mieszkalnych. Ale gdy odwiedziliśmy tę kamienicę przed remontem, pod tapetami znaleźliśmy gazety pisane cyrylicą z okresu zaborów, z czasów, w których mieszkał tam właśnie Józef Piłsudski. Właściciel kamienicy przy ul. Wschodniej zwrócił się do Ministerstwa Kultury z propozycją wykupu mieszkania Piłsudskich w maju 2021 roku.
Teraz w zakupionych lokalach zbliża się do końca remont, muzeum ma rozpocząć działalność jeszcze jesienią tego roku.

– Mamy w planach bardzo bogatą działalność, wystawienniczą, naukową, ale również edukacyjną i warsztatową – podkreśla dr Robert Andrzejczyk, dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

– Uczyniliśmy kolejny krok w realizacji naszej misji. A jest nią badanie, utrwalanie i propagowanie dziedzictwa Józefa Piłsudskiego. To właśnie w Łodzi rozpoczęła się budowa jego legendy – aresztowaniem, uwięzieniem, a następnie przewiezieniem więźnia do
Warszawskiej Cytadeli. Postaraliśmy się zachować jak najwięcej substancji zabytkowej w obiekcie przy ulicy Wschodniej. Będziemy współpracować z łódzkimi instytucjami, już zresztą prowadzimy taką działalność z Muzeum Tradycji Niepodległościowych. Pragniemy bowiem jak najlepiej opowiedzieć losy Józefa Piłsudskiego podczas jego pobytu w Łodzi. W muzeum mają się znaleźć pamiątki związane z działalnością Józefa Piłsudskiego, także rozmaite dokumenty dotyczące okresu, w którym mieszkał w naszym mieście. Odtworzony zostanie wygląd mieszkania, a także tajnej drukarni. Ekspozycja zostanie wzbogacona o liczne nowoczesne, multimedialne i interaktywne rozwiązania.

– Nawiązujemy do tradycji i przywracamy pamięć o tym ważnym w działalności Józefa Piłsudskiego miejscu – dodaje minister Piotr
Gliński.

Józef i Maria Piłsudscy przyjechali do Łodzi jesienią 1899 roku. Zamieszkali (pod przybranym nazwiskiem Dąbrowscy) w lokalu na pierwszym piętrze kamienicy przy ul. Wschodniej. Działała tu również tajna drukarnia „Robotnika”, organu PPS, prowadzona przez Józefa Piłsudskiego. W nocy z 21 na 22 lutego 1900 roku Józef Piłsudski wraz żoną zostali aresztowani przez carską Ochranę,
a drukarnię zlikwidowano. Józef Piłsudski został osadzony w więzieniu przy ówczesnej ul. Długiej (obecnie Gdańska) w Łodzi, gdzie
prowadzono wstępne śledztwo. W kwietniu 1900 roku przewieziono go do celi w Cytadeli Warszawskiej. Tam zaczął symulować chorobę psychiczną, co skończyło się przeniesieniem na dalsze badania do petersburskiego szpitala św. Mikołaja Cudotwórcy. 14 maja 1901 roku – dzięki pomocy polskiego lekarza i działacza PPS Władysława Mazurkiewicza – Józefowi Piłsudskiemu udało się zbiec ze szpitala. W listopadzie 1981 roku na kamienicy przy ul. Wschodniej zawieszono tablicę pamiątkową z napisem: Józef Piłsudski zamieszkał w tym domu w 1889 r. Tu redagował i drukował organ PPS „Robotnik”. Aresztowany 21 II 1900 r. „Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo”. Tablica zostanie zachowana, chociaż będzie przeniesiona w inne miejsce. Kamienica przy
ul. Wschodniej 19 została wzniesiona 0w roku 1896 według projektu Gustawa Landau-Gutentegera dla Moszka Wienera.

– Dotarliśmy do archiwalnych zdjęć, dbamy o każdy szczegół odtwarzanego mieszkania – zaznacza Wojciech Markert, kurator- koordynator wystawy w Łodzi.

– Cieszy nas, że w mieszkaniu zachowało się wiele elementów i mogliśmy je ocalić. Zrobimy wszystko, by ta opowieść była jak
najbardziej interesująca dla odwiedzających. A chcemy przede wszystkim pokazać, co robił i z jakich powodów. Opowiedzieć
o walce słowem, o drukowaniu gazety i rozprzestrzenianiu w ten sposób idei walki o niepodległość połączonej z domaganiem się
poprawy losu robotników. Muzeum w mieszkaniu Józefa Piłsudskiego pierwszych gości chce zaprosić już tej jesieni.

– Chcielibyśmy wtedy zaprezentować publiczności pierwsze trzy pomieszczenia – wyjaśnia dr Robert Andrzejczyk, dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

– Pełną ofertę przedstawimy na początku przyszłego roku. W październiku zaś mamy doroczny zjazd Klubu Nauczyciela Historii. W tym roku będziemy mówić o Józefie Piłsudskim w Łodzi oraz o ofercie edukacyjnej, naukowej i muzealnej Łodzi. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dba o zachowanie spuścizny po Józefie Piłsudskim. 100-lecie Bitwy Warszawskiej celebrowano otwarciem Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, a w 2021 roku – w ramach obchodów Narodowego Święta Niepodległości –
został udostępniony publiczności wyremontowany Dworek „Milusin” – dom rodziny Piłsudskich znajdujący się na terenie kompleksu muzealnego. „Odtworzenie historycznego wnętrza i stworzenie ekspozycji w mieszkaniu Piłsudskiego w Łodzi będzie kolejnym
ważnym krokiem służącym zachowaniu pamięci o dziedzictwie ojca naszej niepodległości” – podkreśla ministerstwo.