Czy pracodawca może zbadać cię alkomatem? Czy można pić bezkarnie w pracy zdalnej? Co mówią przepisy? Co ci grozi, jeśli masz promile?

Dotychczas przepisy nie określały praw i obowiązków pracowników oraz pracodawców w zakresie kontroli stanu trzeźwości. To samo dotyczy obecności w organizmie środków działających podobnie do alkoholu (opiaty; amfetamina i jej analogi; kokaina; tetrahydrokanabinole; benzodiazepiny).

Pracodawca, który podejrzewał, że pracownik przyszedł do pracy pod wpływem alkoholu bądź też napił się w czasie pracy, miał jedynie możliwość wezwania policji, która mogła sprawdzić stan pracownika.

Zmieniło się to od 21 lutego 2023 roku, kiedy zaczęły obowiązywać nowe przepisy Kodeksu pracy. Teraz szef może działać samodzielnie. Granice, których nie może przekroczyć, określają przepisy.

Zobacz GALERIĘ ZDJĘĆ

Z Kodeksu pracy wynika, że szef może sprawdzić stan trzeźwości pracownika, jeśli podejrzewa, że ten jest pod wpływem alkoholu. Może też zrobić kontrolę prewencyjną.

Pracodawca może sprawdzić cię alkomatem, jeśli ma uzasadnione podejrzenie, że jesteś pod wpływem alkoholu.

Wystarczy więc, że szef stwierdzi, że dziwnie się zachowujesz, niewyraźnie mówisz albo wyczuje od ciebie zapach alkoholu, żeby sprawdził twoją trzeźwość.

Jeśli tylko ma podejrzenie, że coś jest z tobą nie tak, nie może dopuścić cię do wykonywania pracy. Pamiętaj, że pracodawca odpowiada za bezpieczeństwo wszystkich pracowników oraz innych osób przebywających na terenie firmy. Jeżeli dopuści do pracy pijanego i dojdzie do wypadku, to szef poniesie odpowiedzialność za wypadek.

Kontrola w razie podejrzenia nietrzeźwości może być przeprowadzona zawsze! Nie muszą być spełnione żadne dodatkowe warunki! Szef musi jednak pamiętać, żeby nie dopuścić do naruszenia godności i dóbr osobistych kontrolowanego pracownika.

Pracodawca może też zdecydować o wprowadzeniu w firmie kontroli prewencyjnych. Wprowadzenie takiej kontroli musi zostać uregulowane w wewnętrznych przepisać firmy, na przykład w regulaminie pracy bądź w układzie zbiorowym.

Jeżeli szef zdecyduje się na takie rozwiązanie, musi w wewnętrznych przepisach uregulować kilka kwestii:

• które grupy pracowników będą objęte kontrolą – mogą być nią objęci wszyscy zatrudnieni w danej firmie albo też pracownicy wybranych działów bądź też ci, którzy zajmują określone stanowiska pracy (szef może się tu kierować specyfiką poszczególnych stanowisk pracy i zagrożeniami wiążącymi się z pracą na tych stanowiskach);
• w jaki sposób będzie przeprowadzana kontrola, jaka będzie jej częstotliwość oraz czas przeprowadzania (przed rozpoczęciem pracy czy też w trakcie);
• czy za każdym razem kontroli poddawani będą wszyscy pracownicy, czy też kontrola będzie przeprowadzana rotacyjnie;
• rodzaj urządzenia wykorzystywanego do testów – na przykład alkomat ustnikowy, bezustnikowy, bramka z alkomatem (przepisy określają, że urządzenie musi mieć ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie);
• w jakim zakresie będą przetwarzane dane osobowe pracownika.

O tym, że dopuszczalność prewencyjnej kontroli trzeźwości została przewidziana w wewnętrznych przepisach danej firmy, szef musi poinformować pracowników. O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracownicy muszą zostać powiadomieni co najmniej na 2 tygodnie przed rozpoczęciem przeprowadzania kontroli.

Nawet jeżeli w twojej firmie nie ma kontroli prewencyjnych albo nie ma cię w grupie pracowników, których kontrole dotyczą, nie możesz czuć się bezkarnie.

Jeśli szef nabierze podejrzeń, że wypiłeś alkohol, zawsze może cię skontrolować.

Pamiętajmy, że dopuszczalne jest nie tylko badanie stanu trzeźwości, ale także obecności w organizmie środków działających podobnie do alkoholu. Pracodawca – podobnie, jak alkomatu – ma też prawo użyć narkotestu.

Zarówno pracownik, jak i pracodawca ma prawo zażądać przeprowadzenia kontroli stanu, w jakim znajduje się pracownik, przez policję.

Policja – podobnie, jak pracodawca – ma jedynie możliwość przeprowadzenia kontroli nielaboratoryjnej.

Badanie krwi będzie przeprowadzone, jeżeli:

• nie ma możliwości przeprowadzenia badania przy użyciu metod nielaboratoryjnych – na przykład nie ma alkomatu;
• pracownik odmówi poddania się badaniom metodami nielaboratoryjnymi;
• pracownik żąda przeprowadzenia badania krwi;
• stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego;
• z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia nie ma możliwości wskazania stężenia alkoholu.

Trzeźwość w pracy to jeden z obowiązków pracownika. Jeśli go naruszy, naraża się na poważne konsekwencje.

W najlepszej sytuacji może on stracić prawo do wynagrodzenia za dzień, w którym był w pracy nietrzeźwy. Pracodawca może go też upomnieć.

Pijany pracownik musi jednak liczyć się z utratą pracy bez wypowiedzenia – czyli ze zwolnieniem dyscyplinarnym. Przebywanie w pracy pod wpływem alkoholu daje przełożonemu pełne prawo do zastosowania dyscyplinarki.

Praca zdalna – a więc wykonywana w domu, nie zwalnia pracownika od obowiązku zachowania trzeźwości. Pracodawca może więc skontrolować trzeźwość pracownika także w takiej sytuacji. Jeśli okaże się, że pracownik jest po wpływem alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu, konsekwencje będą takie same, jak przy pracy na terenie firmy. Z dyscyplinarką włącznie.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. Z 2023 roku poz. 1465) – art. 22 1c – 22 1h.