Leksykon łódzkich kamienic [zdjecia]

Piotrkowska 11 (róg ul. Próchnika) - Kamienica Scheiblerowska
Jest pierwszą wybudowaną z rozmachem kamienicą wielkomiejską w Łodzi. Powstawała w latach 1879-1881 dla właściciela kompleksu mieszkalnego i fabrycznego na "Księżym Młynie" - Karola Scheiblera. Budynek ma cztery pięta i został zbudowany na planie litery U. Dwa potężne skrzydła, rozchodzące się pod kątem 90 stopni, są połączone narożną wieżą zakończoną kopułą z wieńczącym ją ozdobnym masztem. Trzeci bok tworzy oficyna.

Na parterze ulokowano główny skład towarów właściciela oraz eleganckie sklepy. Z narożnika wchodziło się do sklepu z kapeluszami Karola Goepperta. Sprzedawano w nim kapelusze filcowe, pluszowe, a także cylindry i meloniki. W końcu lat 80. XIX wieku znajdowała tutaj z kolei filia warszawskiego wytwórcy wyrobów platerowych Norblin i Spółka oraz skład firmy Spiess i Syn, w której do nabycia była np. oliwa nicejska i perfumy francuskie. Na wyższych kondygnacjach znajdowały się apartamenty. W 1890 r. mieszkał tutaj znany lekarz Jan Wisłocki.

***
Piotrkowska 86 - Kamienica "pod Gutenbergiem"
Zabytek powstał na przełomie 1896 i 1897 r. Należał do Jana Petersilgego, wydawcy pierwszej łódzkiej gazety "Łódzkie Ogłoszenia-Lodzer Anzeiger" (drukarnia mieściła się w podwórzu). Budynek nazywany jest często kamienicą "pod Gutenbergiem". Nazwa została zaczerpnięta od wynalazcy druku, którego figura jest umieszczona we wnęce elewacji, na poziomie III piętra. Na parterze kamienicy mieściła się restauracja "Louvre", w której często jadał Julian Tuwim.

W 2011 r. przeprowadzono generalny remont elewacji kamienicy. Podczas prowadzonych prac odkryto namalowane na frontonie girlandy z dyniami, słonecznikami, winogronami i innymi owocami oraz kwiatami. Podczas remontu przywrócono również inne elementy, np. metalowe smoki i rośliny oraz balustrady z kutego żelaza. Renowacja będzie kontynuowana w 2012 r.

***
Piotrkowska 143 - dom handlowy "Krusche i Ender"
Kamienica powstała w latach 1898-1899 jako reprezentacyjny gmach przedstawicielstwa jednej z największych pabianickich spółek specjalizujących się w produkcji wyrobów bawełnianych o nazwie "Krusche i Ender". Na początku budynek miał dwa piętra. Wyższe kondygnacje powstały dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym. W szczycie fasady gmachu znajduje się zegar słoneczny. Cała fasada jest z kolei pokryta polichromią przedstawiającą baśniowe smoki, kwiaty i wijące się łodygi roślin.

Pabianickie przedsiębiorstwo założył w 1826 r., pochodzący z Saksonii, Bogumił Krusche. Na początku był to niewielki zakład sukienniczy, jednak kiedy w 1850 r. w zakładzie zamontowano maszynę parową i mechaniczne krosna, produkcja zwiększyła się w nim kilkakrotnie. W 1873 r. zakłady powiększyły się o przędzalnię odpadków bawełnianych, w których zaczęto produkować barchany. Ta część garderoby nie była wówczas znana ani w Królestwie Polskim, ani w całej Rosji.

***
Piotrkowska 12 (róg ul. Rewolucji 1905 r.) - Kamienica Izraela Sendrowicza
Wzniesiono ją w 1898 r. dla Izraela Sendrowicza. Jej budowa pochłonęła 42 tys. 700 rubli. Suma ta pochodziła z pożyczki zaciągniętej w Towarzystwie Kredytowym w Łodzi.

Budynek zaprojektował Dawid Lande, jeden z najbardziej wziętych ówczesnych architektów w Łodzi. Mówi się, że przy projektowaniu tego obiektu autor "dał upust swojej twórczej fantazji". Na elewacji można dostrzec zegary słoneczne (w górnej części) oraz niewielką latarnię.
W kamienicy była siedziba jednego z łódzkich Towarzystw Pożyczkowo-Oszczędnościowych. Jej właściciel posiadał także prywatną synagogę (dom modlitwy) mogącą pomieścić 30 osób. Została zdewastowana przez hitlerowców w 1939 r.

***
Piotrkowska 29 (róg ul. Więckowskiego) - dawny Dom Bankowy Wilhelma Landaua
W 1870 r. powstała w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 39 filia warszawskiego banku "Wilhelm Landau". Na początku XX wieku bank ten nabył atrakcyjnie położoną działkę u zbiegu ul. Piotrkowskiej i ówczesnej ul. Nowocegielnianej. Wzniósł na niej swoją siedzibę według projektu popularnego w tamtych czasach łódzkiego architekta - Gustawa Landau-Gutentegera.
Elewacja kamienicy od strony ul. Piotrkowskiej ma sześć okien, a od strony ul. Więckowskiego jest dłuższa i ma ich osiem. Na elewacji od strony ul. Piotrkowskiej znajduje się głowa Merkurego - boga handlu w otoczeniu liści i roślin oraz inicjały właściciela "WL" wplecione w dekoracje roślinne.
Bank zajmował jedynie pierwsze piętro, na drugim i trzecim wynajmowano wielopokojowe luksusowe mieszkania, natomiast parter wynajmowano na sklepy. W latach międzywojennych gmach został sprzedany Polskiemu Bankowi Przemysłowemu we Lwowie, później zaś właścicielowi prywatnemu. Na początku lat 50. XX wieku ulokowano tu drugi w mieście Dom Handlowy "Delikatesy".

***
Piotrkowska 37 - Kamienica Jakuba Szmulowicza
Jest to pięciokondygnacyjna kamienica czynszowa, wzniesiona na planie prostokąta. Budowano ją w latach 1903-1904, według projektu Gustawa Landau-Gutentegera, dla Jakuba Szmulowicza.
Przed budynkiem stoi pomnik tzw. "Lampiarza", którego autorem jest łódzki artysta - Marcel Szytenchelm. Postawiono go na pamiątkę 100-lecia łódzkiej energetyki, które świętowano 18 września 2007 r. Sto lat wcześniej w elektrowni miejskiej przy ul. Targowej 1/3 uruchomiono pierwszy z dwóch turbozespołów. Pomnik przedstawia latarnię oraz elektryka (lampiarza) stojącego na drabinie podpartej o słup. Pomnik stanął przed dawną witryną luksusowego sklepu "American Diamant Palace", którą po raz pierwszy w Łodzi rozświetliło światło elektryczne. Było to 7 maja 1906 r. Dostarczono je kablem z podziemi "Grand Hotelu".

***
Piotrkowska 43 - Kamienica Oszera Kohna
Kamienicę uznaje się za pierwszą budowlą secesyjną miasta. Wznoszono ją w latach 1901-1902 dla łódzkiego przemysłowca i finansisty Oskara Kohna, wieloletniego dyrektora produkcji i sprzedaży, a później - głównego akcjonariusza i dyrektora generalnego widzewskiej Manufaktury. Przed kamienicą stał w tym miejscu budynek z lat 70. XIX wieku, w którym Kohn szefował składowi towarów wełnianych Towarzystwa Akcyjnego Juliusza Heinzla. Kiedy w 1900 r. stał się głównym użytkownikiem posesji (zgodnie z oficjalnymi dokumentami, należała ona do małżeństw Eisertów), rozpoczął jej przebudowę. Projekt przebudowy przygotował znany architekt - Gustaw Landau-Gutenteger. Architekt ulokował w tym miejscu swoją pracownię.
W kamienicy siedzibę miała jedna z łódzkich instytucji finansowych Towarzystwo Wzajemnego Kredytu, a w podwórzu mieścił się prywatny dom modlitwy Eliakima Gliksmana i Jakuba Jankielewicza powstały w 1899 r. Mógł pomieścić 30 osób. Został zrównany z ziemią podczas II wojny światowej.

***
Piotrkowska 51 - Kamienica Izraela Poznańskiego
Na działce tej stał początkowo budyneknależący do Franciszka Hillera. W latach 90. XIX wieku działkę wraz domem odkupił Izrael Poznański, by wznieść na niej willę dla swojej córki i zięcia. Kamienica odznacza się piękną elewacją z czerwonej cegły ozdobioną dużą ilości dekoracyjnych detali. Na parterze znajdował się skład towarów produkowanych przez zakłady Izraela Poznańskiego. Kamienica stanowiła więc ulokowaną w centrum miasta wizytówkę przedsiębiorstwa. Była tym samym odpowiednikiem "Kamienicy Scheiblerowskiej" przy ul. Piotrkowskiej 11.

***
Piotrkowska 53 - Kamienica Hermana Konstadta
Kamienica powstała w 1885 r. W ówczesnej łódzkiej prasie określano ją jako jedną z najpiękniejszych w mieście. Właściciel - Herman Konstadt umieścił w budynku siedzibę swojej firmy trudniącej się m.in. pośrednictwem w handlu wyrobami pabianickiej firmy włókienniczej "Krusche i Ender". Gwarantowało mu to wysokie dochody. Na parterze mieściło się przedstawicielstwo moskiewskiego Towarzystwa Handlu Herbatą K. i S. Popowych, a także sklep Peterburskiego Towarzystwa "Skorochód" oferujący 15 tys. par butów. Konstadt zapisał się w historii miasta Łodzi również jako filantrop. Ufundował m.in. "Dom Ubogich" przy obecnej ul. Pomorskiej 54.

***
Piotrkowska 56 - Kamienica Roberta Schweikerta
Wybudowana w 1912 r., według projektu architekta Dawida Lande. Była domem przemysłowca Roberta Schweikerta, syna bawełnianego potentata Fryderyka Wilhelma Schweikerta. Kamienica miała charakter handlowo-mieszkalny. Na elewacji zostały umieszczone figury w strojach renesansowych.

***
Piotrkowska 87 - Kamienica Alojzego Balle
Kamienicę zbudowano w 1892 r. dla właściciela łódzkiej firmy projektowo-budowlanej - Alojzego Balle. Na parterze i I piętrze mieściły się początkowo lokale handlowe. Wyższe kondygnacje były z kolei przeznaczone na mieszkania. W 1948 r.otwarto tutaj największy w kraju wielobranżowy włókienniczy "sklep wzorcowy nr 15 branży Centrali Tekstylnej", nazwany Domem Włókienniczym. Dziś znajduje się tutaj Centrum Informacji Turystycznej, Biuro Promocji, Turystyki i Współpracy z Zagranicą UMŁ oraz "Galeria 87" UMŁ, w której są prezentowane m.in. dzieła łódzkich artystów.