Kapitał początkowy emerytury przed 1999 - dokumenty, jak wyliczyć emeryturę? Jak nie stracić pieniędzy?! 26.12.2023

Kapitał początkowy jest to szacunkowa wysokość składek, jaką każdy ubezpieczony odprowadził do ZUS w postaci składek emerytalnych przed wprowadzeniem reformy emerytalnej, a więc przed 1999 rokiem.

Do końca 1998 roku składki wpłacane do ZUS nie były przypisywane do ubezpieczonych, trafiały do wspólnej kasy. Od 1999 roku każdy ubezpieczony ma indywidualne konto emerytalne i konieczne stało się oszacowanie, ile wniósł na to konto w momencie jego powstania. Od stanu konta emerytalnego (a więc kapitału początkowego powiększonego o składki emerytalne odprowadzone po 1998 roku) będzie uzależniona wysokość przyszłej emerytury.

ZUS ustalając kapitał weźmie pod uwagę każdy dzień przepracowany przed 1998 rokiem, choćby tylko jeden w roku.

Kilka lat temu określono termin na wystąpienie z wnioskiem o ustalenie wysokości kapitału. Wielu ubezpieczonych go nie dotrzymało. Był to jednak tzw. termin instrukcyjny i ci, którzy dotychczas nie wystąpili z wnioskiem o obliczenie kapitału, nie mają powodu do niepokoju.

Zobacz GALERIĘ ZDJĘĆ

Ich kapitał zostanie bowiem obliczony wówczas, gdy spełnią warunki uprawniające do otrzymania emerytury i wystąpią z wnioskiem o jej przyznanie. Osoby takie w II części formularzu wniosku (ZUS Rp-1E), w punkcie 4, powinny zaznaczyć, że nie zgłaszały wcześniej wniosku o ustalenie kapitału. W takiej sytuacji wniosek o emeryturę będzie jednocześnie traktowany przez ZUS jako wniosek o obliczenie kapitału początkowego.

Oprócz dokumentów dołączanych do każdego wniosku o przyznanie emerytury, osoba występująca jednocześnie o ustalenie kapitału, musi dołączyć dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzeń w okresie, który uznała za najkorzystniejszy do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego. Konieczne będzie wzięcie pod uwagę relacji zarobków osoby ubezpieczonej z najkorzystniejszego okresu sprzed 1999 roku do przeciętnego wynagrodzenia w tym okresie.

Jeśli przepracowałeś tylko część roku, wynagrodzenie za przepracowaną część roku porównywane jest do przeciętnej pensji za taką samą część roku. Jeśli np. ubezpieczony przepracował w danym roku sześć miesięcy, podstawa kapitału będzie ustalona nie poprzez porównanie jego zarobków z tego okresu do przeciętnych zarobków za cały rok, ale za sześć miesięcy. Dotyczy to jedynie roku, w którym dana osoba po raz pierwszy przystąpiła do ubezpieczenia (co do zasady: podjęła pierwszą pracę).

Żeby móc ustalić, jaka była relacja twoich zarobków do przeciętnego wynagrodzenia, musisz wiedzieć, ile wynosiło to ostatnie w poszczególnych latach.

• 1948 – 3.792 zł,
• 1949 – 5.592 zł,
• 1950 – 6.612 zł,
• 1951 – 7.188 zł,
• 1952 – 7.824 zł,
• 1953 – 11.040 zł,
• 1954 – 11.700 zł,
• 1955 – 12.096 zł,
• 1956 – 13.416 zł,
• 1957 – 15.348 zł,
• 1958 – 16.176 zł,
• 1959 – 17.436 zł,
• 1960 – 18.720 zł,
• 1961 – 19.500 zł,
• 1962 – 20.160 zł,
• 1963 – 21.156 zł,
• 1964 – 21.792 zł,
• 1965 – 22.404 zł,
• 1966 – 23.208 zł,
• 1967 – 24.192 zł,
• 1968 – 25.272 zł,
• 1969 – 26.088 zł,
• 1970 – 26.820 zł,
• 1971 – 28.296 zł,
• 1972 – 30.108 zł,
• 1973 – 33.576 zł,
• 1974 – 38.220 zł,
• 1975 – 46.956 zł,
• 1976 – 51.372 zł,
• 1977 – 55.152 zł,
• 1978 – 58.644 zł,
• 1979 – 63.924 zł,
• 1980 – 72.480 zł,
• 1981 – 92.268 zł,
• 1982 – 139.572 zł,
• 1983 – 173.700 zł,
• 1984 – 202.056 zł,
• 1985 – 240.060 zł,
• 1986 – 289.140 zł,
• 1987 – 350.208 zł,
• 1988 – 637.080 zł,
• 1989 – 2.481.096 zł,
• 1990 – 12.355.644 zł,
• 1991 – 21.240.000 zł,
• 1992 – 35.220.000 zł,
• 1993 – 47.940.000 zł,
• 1994 – 63.936.000 zł,
• 1995 – 8.431,44 zł,
• 1996 – 10.476,00 zł,
• 1997 – 12.743,16 zł,
• 1998 – 14.873,88 zł.

Przepisy precyzyjnie określają, ile lat i spośród których powinna wybrać osoba ubiegająca się o ustalenie kapitału. Podstawa wymiaru kapitału początkowego może być ustalona na podstawie wynagrodzeń:

• z kolejnych 10 lat kalendarzowych,
• z 20 lat kalendarzowych

dowolnie wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed 1999 rokiem.

Podstawą wymiaru kapitału początkowego niektórych ubezpieczonych będzie cały faktyczny okres podlegania ubezpieczeniu sprzed 1 stycznia 1999 roku. Dotyczy to tych, którzy:

• nie mogą udowodnić 10 kolejnych lat ubezpieczenia przed 1999 rokiem z powodu: odbywania zasadniczej, czynnej służby wojskowej lub pełnienia zastępczej służby wojskowej; korzystania z urlopu wychowawczego; nauki w szkole wyższej, odbywanej na jednym kierunku, pod warunkiem, że nauka ta została ukończona;
• do 31 grudnia 1998 roku nie ukończyli 30. roku życia (dotyczy to więc osób urodzonych w 1969 roku lub później) i byli ubezpieczeni przez okres krótszy niż 10 lat kalendarzowych;
• nie byli objęci ubezpieczeniem społecznym w Polsce przez okres 10 kolejnych lat kalendarzowych przed 1999 rokiem, ponieważ podlegali ubezpieczeniu za granicą w państwach Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w Szwajcarii albo w państwach, z którymi Polskę łączy umowa międzynarodowa o zabezpieczeniu społecznym.

Wysokość kapitału można oszacować samodzielnie, jeśli zna się konieczne wskaźniki.

Krok pierwszy
Musimy obliczyć podstawę wymiaru kapitału początkowego. Liczy się ją w każdym przypadku poprzez pomnożenie kwoty bazowej z II kwartału 1998 roku (1.220,89 zł) przez wskaźnik najkorzystniejszych zarobków z wybranego okresu.

Krok drugi
Należy policzyć tę część kapitału, która jest uzależniona od stażu i wieku danej osoby na koniec 1998 roku. Liczbę lat składkowych mnoży się przez współczynnik 1,3, zaś liczbę lat nieskładkowych mnoży się przez współczynnik 0,7. Wyniki wyrażone w procentach mnoży się przez podstawę wymiaru i dodaje.

Krok trzeci
Ubezpieczony powinien policzyć część socjalną kapitału początkowego. Kwotę bazową z II kwartału 1998 roku (1.220,89 zł) trzeba pomnożyć przez 24 proc. oraz współczynnik uzależniony od wieku i stażu na koniec 1998 roku oraz od płci. Można go znaleźć w załączniku do ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku poz. 1251).

Krok czwarty
Trzeba zsumować część socjalną kapitału i część uzależnioną od stażu i wieku na koniec 1998 roku.

Krok piąty
Wynik należy mnożyć przez współczynnik średniego dalszego trwania życia, wykorzystywany do ustalenia kapitału początkowego. Jest on jednakowy dla obu płci i wynosi 209 miesięcy. Wynik tego działania to wysokość kapitału początkowego.

Kapitał jest waloryzowany.

Obowiązek ustalenia kapitału początkowego nie dotyczy osób urodzonych przed 1949 rokiem, a także młodszych, które mają prawo do wcześniejszej emerytury obliczonej według tzw. starych zasad.