Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Jaskra kradnie wzrok! [wywiad]

Liliana Bogusiak-Jóźwiak
dr n. med. Mariola Depczyńska, okulista
dr n. med. Mariola Depczyńska, okulista
Rozmawiamy z dr n. med. Mariolą Depczyńską, okulistą.

- Czy to prawda, że jaskra jest drugą po zaćmie przyczyną ślepoty?
– Jaskra to grupa chorób oka o charakterze przewlekłym i postępującym, w których dochodzi do stopniowego niszczenia nerwu wzrokowego. Efektem jest ograniczenie pola widzenia i obniżenie ostrości wzroku. To prawda, że jest drugą po zaćmie najczęstszą przyczyną ślepoty w krajach rozwiniętych. Jednak jest groźniejsza, ponieważ uszkodzenie nerwu wzrokowego jest nieodwracalne. Wyróżnia się dwa podstawowe typy – jaskrę otwartego kąta i jaskrę zamykającego się kąta przesączania. Ciecz wodnista, która jest stale wytwarzana w oku i zapewnia prawidłowe jego funkcjonowanie, opuszcza gałkę oczną i dostaje się do krwiobiegu w miejscu nazywanym kątem przesączania. Jeżeli odpływ płynu jest blokowany, wzrasta ciśnienie wewnątrzgałkowe, co prowadzi do ucisku na nerw wzrokowy. W konsekwencji włókna nerwowe są niszczone, a nerw wzrokowy zanika, ujawniając się ubytkami w polu widzenia i w końcowym etapie prowadząc do ślepoty.

- Który z dwóch typów jaskry częściej się diagnozuje?

– Aż 90 proc. przypadków w Europie jest to jaskra otwartego kąta przesączania, w której odpływ cieczy wodnistej jest ograniczony. Ciśnienie wewnątrzgałkowe wzrasta powoli, tym samym nerw wzrokowy jest niszczony stopniowo. Choroba zazwyczaj nie daje wyraźnych objawów. Okresowo mogą wystąpić bóle gałek ocznych, bóle głowy, zamglenie widzenia. Objawy te często nie są kojarzone ze schorzeniem oczu. W przypadku jaskry zamykającego się kąta przesączania specyficzna budowa przedniej części oka powoduje, że odpływ cieczy wodnistej jest blokowany przez tęczówkę. Do ostrego ataku jaskry może dojść np. w wyniku silnego stresu lub poszerzenia źrenicy z innych przyczyn. Wtedy nagły, znaczny wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego w krótkim czasie może spowodować zanik włókien nerwowych, powodując ślepotę. Chory widzi charakterystyczne „koła tęczowe” wokół źródeł światła, odczuwa silny ból oka i głowy, nudności. Taki stan wymaga natychmiastowej interwencji lekarza.

- Dlaczego w większości przypadków jaskra jest tak późno wykrywana?
– Jaskra w większości przypadków przebiega bezobjawowo. Choroba rozwija się powoli i początkowe uszkodzenie nerwu wzrokowego może być kompensowane przez drugie oko lub ośrodkowy układ nerwowy. Dopiero przy utracie znacznej części komórek zwojowych zanik nerwu jest zauważany przez chorego. Często jest już jednak za późno, by zachować wzrok. Około 60 proc. przypadków jaskry jest wykrywane podczas rutynowej kontroli u okulisty. Szacuje się, że ponad połowa chorych na jaskrę na świecie pozostaje niezdiagnozowana.

- Czy to prawda, że jaskra to choroba osób starszych?
– To mylny pogląd. Jaskra jest chorobą, która może wystąpić w każdych wieku. Oprócz jaskry otwartego i zamykającego się kąta przesączania, które występują u dorosłych, wyróżniamy jaskrę wrodzoną, dziecięcą i młodzieńczą. Nowe możliwości diagnostyczne i lepsza świadomość społeczeństwa o zagrożeniach chorobami cywilizacyjnymi m.in. jaskrą spowodowały wzrost wykrywalności jaskry u dzieci i osób młodych. Coraz częściej na badania diagnostyczne w kierunku jaskry zgłaszają się członkowie rodzin, w których wykryto jaskrę lub młodzi ludzie z czynnikami ryzyka rozwoju jaskry, takimi jak krótkowzroczność czy bóle głowy. Wczesne wykrycie choroby jest istotne dla powodzenia leczenia. Prawdą jest, że liczba zdiagnozowanych przypadków jaskry wzrasta z wiekiem. Po 40. roku życia chorobą dotkniętych jest około 2 – 3 proc. populacji. Po 80. roku życia jaskrę ma co dziesiąty pacjent. Na podstawie statystyk ogólnych można przyjąć, że w Polsce problem jaskry dotyczy blisko 800 tys. osób. Jedynie połowa z nich została zdiagnozowana.

- Kto należy do wspomnianej grupy ryzyka?
– O prawdopodobieństwie wystąpienia jaskry decyduje wiele czynników. Występowanie choroby wśród najbliższych członków rodziny zwiększa ryzyko zachorowania nawet ośmiokrotnie. Ryzyko rozwoju jaskry z otwartym kątem przesączania zwiększa ponadto krótkowzroczność, cienka rogówka, wiek powyżej 35. roku życia, zaburzenia gospodarki tłuszczowej (hipercholesterolemia i hiperlipidemia), niskie ciśnienie ogólne krwi lub zbyt intensywnie leczone nadciśnienie krwi, objawy naczyniowo-skurczowe (zimne stopy i dłonie) oraz stres.

- Jakie badania powinien wykonać okulista, aby wykluczyć lub potwierdzić jaskrę?
– Lekarz na podstawie wywiadu ocenia stopień ryzyka rozwoju choroby, następnie wykonuje badanie kliniczne przedniego i tylnego odcinka oka, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, ocenę kąta przesączania oraz pole widzenia. Badanie w kierunku jaskry należy wykonać co 2 lata, a w przypadku osób z grupy podwyższonego ryzyka co 6 – 12 miesięcy.

- Jaką role w mechanizmie powstania jaskry odgrywa podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe?

– Jest podstawowym parametrem, określającym ryzyko zachorowania. Średnia prawidłowa jego wartość wynosi 16 ± 3 mm Hg. Ciśnienie powyżej 21 mm Hg jest uznawane za podwyższone. Im wyższe ciśnienie wewnątrzgałkowe, tym wyższe jest prawdopodobieństwo wystąpienia jaskry. Ponadto obecność dużych wahań ciśnienia sprzyja postępowi choroby. Celem leczenia jest zatrzymanie lub spowolnienie postępu choroby, w zależności od stopnia zaawansowania jaskry. Podstawową metodą leczenia jest obniżanie ciśnienia wewnątrzgałkowego za pomocą kropli. Obecnie w terapii pierwszego rzutu coraz częściej stosuje się leczenie laserowe metodą SLT, które pozwala na uregulowanie ciśnienia bez konieczności stosowania kropli nawet do kilku lat. W zaawansowanych przypadkach jaskry ze zmianami w polu widzenia zalecane jest leczenie chirurgiczne. Jeżeli jaskra zostanie wykryta we wczesnym i średnio zaawansowanym stadium pacjenci poddani leczeniu są w stanie zachować wzrok na funkcjonalnym poziomie do końca życia. W większości przypadków jak najwcześniejsze zdiagnozowanie jaskry i systematyczne przyjmowanie leków warunkuje skuteczne leczenie.
Fot. paweł łacheta -leczenie jaskra – excl

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na expressilustrowany.pl Express Ilustrowany